Uzayda ‘çift kuyruklu gezegen’ şovu

Bu tür “sızıntı” daha önce de bazı dış gezegenlerde görülmüştü; ancak çoğu zaman sadece gezegen yıldızının önünden geçerken (transit sırasında) alınan kısa “anlık görüntüler” ile sınırlıydı. Tylos’ta fark yaratan şey, kaçışın ilk kez neredeyse tüm yörünge boyunca izlenebilmesi. Araştırmacılar, helyum izinin yörüngenin yaklaşık yüzde 60’ına yayıldığını belirtiyor. 

37 SAATLİK KESİNTİSİZ GÖZLEM

Ekip, JWST’nin NIRISS cihazıyla Tylos’u yaklaşık 37 saat boyunca neredeyse kesintisiz takip etti. Bu, gezegenin yaklaşık 30 saatlik yörünge periyodunu da aşan bir gözlem süresi anlamına geliyor. Böylece helyumun “nerede başlayıp nereye uzandığı” ilk kez bütün bir yörünge boyunca haritalanabildi.

Tylos zaten “uç şartların” gezegeni: Yıldızına aşırı yakın olduğu için atmosferi yoğun ışınımla ısınıyor, üst katmanlar uzaya doğru kabarıp akabiliyor. Bu da özellikle hidrojen ve helyum gibi hafif gazların, uzun vadede gezegenin kütlesini ve yapısını değiştirebilecek şekilde kaybolmasına kapı aralıyor. 

İKİ KUYRUK BİLMECESİ

Asıl sürpriz, tek bir kuyruk değil iki kuyruk görülmesi. Helyum atomları, gezegenin arkasına doğru uzanan klasik “iz” kuyruğuna ek olarak, yörüngede gezegenin önüne doğru kıvrılan ikinci bir kuyruk daha oluşturuyor. İki kuyruk birlikte, gezegenin çapının yüz katından fazla bir alanı kaplayacak kadar devasa.

Araştırmacılar, arkadaki kuyruğun yıldız rüzgârı ve ışınım baskısıyla sürüklenebileceğini; öndeki kuyruğun ise yıldızın kütleçekimi tarafından çekilip yörünge boyunca öne “kıvrılıyor” olabileceğini düşünüyor. Ancak mevcut bilgisayar modelleri, bu kadar net bir çift kuyruk geometrisini baştan sona üretmekte zorlanıyor. 

GEZEGENLER NASIL “SOYULUR”?

Bu tür atmosfer kaybı, sadece “güzel bir görüntü” değil; gezegenlerin kaderini de etkileyebilecek bir süreç. Uzun zaman ölçeklerinde gaz kaçışı, dev gaz gezegenlerini daha küçük, Neptün benzeri dünyalara dönüştürebilir; hatta aşırı durumlarda geride daha yoğun, “çıplak çekirdek” benzeri yapılar bırakabilir. Bu nedenle ekip, atmosfer kaybını artık basit bir akış gibi değil, yıldızla etkileşen 3 boyutlu bir yapı olarak yeniden simüle etmek gerektiğini vurguluyor.