Chaplin'in kayıp klasiği teknolojiyle geri döndü: Artık 4K

Uzun yıllar boyunca izleyicilerin bildiği The Gold Rush, Chaplin’in 1942’de yeniden düzenlediği ve sesli anlatımla sunduğu versiyonuydu. Orijinal 1925 sessiz filmi ise Chaplin’in emriyle neredeyse tamamen ortadan kaldırılmıştı. Ancak 1980’lerden itibaren sinema tarihçileri Kevin Brownlow ve David Gill, bu kayıp filmi kurtarmak için çalışmalara başladı. Onların hazırladığı 1993 tarihli versiyon, bugün yapılan 4K restorasyonun temelini oluşturdu. 

RESTORASYONUN KALBİ BOLOGNA’DA ATTI

Popsci haberine göre İtalya’nın Bologna kentinde yer alan dünyaca ünlü film restorasyon laboratuvarı L’Immagine Ritrovata, Chaplin Ofisi'nin öncülüğünde projeyi üstlendi. Laboratuvarın restorasyon sorumlusu Elena Tammaccaro’nun açıklamasına göre süreç, 10 ay boyunca sahne sahne, kare kare analiz edilerek titizlikle yürütüldü.

Restorasyonda üç temel kaynak kullanıldı:

• 1993’te hazırlanan negatif kopya: Görüntü kalitesi ve orijinal çerçeve oranını (full aperture) koruması nedeniyle yüzde 70’lik bölümü oluşturdu.
• Arşivlerde yıllarca gizli kalan 1925’e ait kopyalar: MoMA (New York), George Eastman Müzesi (Rochester) gibi prestijli müzelerin sağladığı versiyonlar.
• 4:3 oranındaki orijinal nitrat film ruloları: Sessiz sinema döneminin en yaygın formatında olması, restorasyona özgünlük kazandırdı. 

GÖRÜNTÜDE DİJİTAL HASSASİYET

Tammaccaro, restorasyon yaklaşımını "agresif olmayan" bir politika olarak tanımlıyor. Yani görüntü netliği ya da parlaklığı uğruna orijinal dokuyu bozmamaya özen gösterildi. Ancak bazı karelerde netliği artırmak için yapay zekâ destekli dijital netleştirme araçlarına başvuruldu.

Film tanecik yapısı (grain), renk solması, çerçeve kaybı ve fiziksel yıpranma gibi unsurlar tek tek analiz edilerek her sahne için en iyi kaynak seçildi. Özellikle bulanık sahnelerde yapay zekâ tabanlı “frame enhancement” teknolojisi kullanılarak detaylar yeniden canlandırıldı. 

ARŞİV İÇİN ANALOG KOPYA DA ÜRETİLDİ

Dijital kopyanın yanı sıra, restorasyonun arşivlenmesi amacıyla tamamen yeni bir 35mm film baskısı da oluşturuldu. Bu baskı sinemalarda gösterilmeyecek; sadece gelecek nesiller için korunacak. Chaplin Ofisi’nin yöneticisi Arnold Lozano, “Gelecekte gerekirse robotlarla tekrar taranabilecek fiziksel bir kopyaya sahip olmak önemli,” diyerek bu hamlenin vizyonunu özetliyor.

Restorasyonun dünya prömiyeri 13 Mayıs’ta Cannes Film Festivali’nde yapılırken, 26 Haziran’da 70 ülkede 250 sinemada eş zamanlı olarak gösterildi. Böylece neredeyse bir asır sonra, Chaplin’in orijinal anlatısıyla The Gold Rush, ilk kez dijital çağın izleyicisiyle buluşmuş oldu.