Bilim dünyasında çığır açan gelişme: Deri hücresinden yumurta hücresi üretildi!

Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi’nden klinik biyolog Nuria Marti-Gutierrez liderliğindeki ekip, fazla kromozomları uzaklaştırmak için geliştirdikleri yeni teknik sayesinde, laboratuvar ortamında insan yumurtası oluşturdu. Bu yumurtalar spermle döllendiğinde gelişmeye başlayarak zigot aşamasına kadar ilerledi.

“MİTOMEYOZ” TEKNİĞİ

Araştırmacılar, bu yönteme “mitomeyoz” adını veriyor. Normalde vücudumuzdaki hücrelerde 46 kromozom bulunuyor, ancak sağlıklı bir yumurta hücresinin 23 kromozoma sahip olması gerekiyor. Yeni teknikle deri hücresinin çekirdeği, boşaltılmış bir yumurtaya aktarılıyor ve ardından hücre kendi kromozomlarının yarısını dışarı atıyor. Böylece normal bir yumurta hücresine benzer hale geliyor.

Ardından bu laboratuvar yumurtaları spermle döllenerek embriyo gelişimi başlatıldı. Araştırmada 82 yumurta oluşturuldu, bunlardan yaklaşık yüzde 9’u blastosist aşamasına kadar ilerledi. Bu oran düşük olsa da, tekniğin çalışabileceğini kanıtlayan ilk somut adım olarak değerlendiriliyor.

ÖNÜNDEKİ ZORLUKLAR VE GELECEK

Henüz yolun başında olunduğu vurgulanıyor. Mitomeyoz sırasında kromozomların rastgele atılması nedeniyle embriyolarda anormallikler görüldü. Bu da sağlıklı bir bebek gelişimini şu an için imkânsız kılıyor. Ekip, kromozomların doğru şekilde eşleşmesini sağlamak için yeni çözümler üzerinde çalışıyor.

Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı Paula Amato, “Bu teknikle deri hücresini, aylar süren kök hücre kültürüne gerek kalmadan yeniden programlayabiliyoruz. Bu hem zaman kazandırıyor hem de genetik hataları azaltma potansiyeline sahip” dedi.

Uzmanlara göre, bu yöntemin klinik olarak uygulanabilmesi için en az 10–15 yıl daha araştırma yapılması gerekiyor. Ancak bilim çevreleri, bunun kısırlık tedavisinde bir gün devrim yaratabileceğini düşünüyor.

UZMAN YORUMU

Southampton Üniversitesi’nden doğurganlık uzmanı Ying Cheong, çalışmaya dahil olmasa da sonuçları “tarihi” olarak nitelendirdi: “İlk kez bilim insanları, sıradan vücut hücrelerinden alınan DNA’yı bir yumurtaya yerleştirip, doğal süreçleri taklit ederek kromozomları yarıya indirebildi. Henüz çok erken aşamada, ama gelecekte kısırlık ve düşüklerin anlaşılmasını kökten değiştirebilir.”