Yapay zeka, Santorini’deki deprem fırtınasının nedenini çözdü

Bilim insanları, aylar önce Santorini’deki deprem fırtınasının nedenini yapay zeka kullanarak yüksek doğrulukla belirlemeyi başardı.

2025’in başında Yunanistan’ın turistik adası Santorini, yoğun deprem aktivitesiyle sarsılmış; okullar kapanmış, binlerce kişi tahliye edilmişti.

O dönemde bu sarsıntıların volkanik bir patlamaya mı yoksa büyük bir depreme mi yol açacağı tartışılıyor, uzmanlar ise bunun bir deprem fırtınası olduğunu söylüyordu.

Son dönemde benzer bir deprem fırtınası Balıkesir’de yaşanırken, iki bölgedeki sarsıntıların bağlantılı olup olmadığı da tartışma konusu. Ancak henüz kesin bir bağlantı ortaya konmuş değil.

Bu arada bilim insanları, yapay zeka kullanarak bu sarsıntıların nedenini yüksek doğrulukla belirlemeyi başardı.

Sekiz haftada gerçekleşen yaklaşık 25 bin deprem analiz edildi ve araştırmacılar bunun yer kabuğunun derinlerinde hareket eden magma kaynaklı olduğunu ortaya koydu. Bulgular hakemli bilimsel dergi Science’ta yayınlandı.

YAPAY ZEKA DEPREMLERİ AYIKLADI

Santorini, tarih boyunca en yıkıcı patlamalardan birine, MÖ 1620 civarındaki Minoan Patlaması’na ev sahipliği yapmıştı. Bölge son olarak 1956’da 7.7 büyüklüğünde bir depremle harap olmuştu.

2025’te yaşanan sarsıntılar bu ölçekten uzak olsa da 4,5 büyüklüğünün üzerinde 48 deprem meydana geldi ve acil tahliye planları devreye sokuldu. Yetkililer, bu süreçte depremlerin yanardağ kaynaklı mı yoksa fay kırılması nedeniyle mi gerçekleştiğini araştırıyordu.

Mevcut teknolojiler yüzeydeki titreşimleri ölçebildiği için, yerin derinliklerinde olup bitenleri anlamak zor. Bu noktada devreye makine öğrenimi girdi. Yapay zeka en küçük sarsıntıları bile tespit ederek on binlerce depremden oluşan bir veri tabanı çıkardı.

Bu sayede araştırmacılar, yüzeyin 15 kilometre altında ve Santorini’nin 50 kilometre kuzeydoğusunda gerçekleşen hareketleri tespit etti.

MAGMA DALGA DALGA İLERLEDİ

Araştırmacılar deprem dağılımını inceleyerek sarsıntıların, yer kabuğu içindeki su altı magma haznesinden yatay yönde ilerleyen magma tarafından tetiklendiğini buldu.

Bağımsız araştırmacı ve çalışmanın baş yazarı Anthony Lomax, Kaliforniya Üniversitesi’nin yayınladığı basın açıklamasında, magma akışının kesintisiz olmadığını belirtti:

“Magma, dalgalar halinde ilerledi; yeni çatlaklar açtı, bazılarını kapattı ve her hamlede basınç artışı yaratıp depremler tetikledi.”

Uydu görüntüleri sayesinde araştırmacılar magmanın büyüklüğünü bile hesaplayabildi. Basına göre magma hacmi, 200 bin olimpik havuzu dolduracak kadar büyüktü. Ancak yeterli basınç ve kaldırma kuvveti olmadığı için bir patlama gerçekleşmedi.