Jeomanyetik fırtına uyarısı: Güneş’ten gelen kütle, Dünya’ya doğru ilerliyor

Güneş’te son birkaç günde üç şiddetli patlama meydana geldi. Uzmanlar bu patlamalar neticesinde uzaya savrulan parçacıkların Dünya’ya çarpabileceğini düşünüyor.

Güneş’te bu hafta olağanüstü düzeyde aktivite gözlemlendi.

AR4274 adlı aktif bölgede iki güçlü X sınıfı güneş patlaması meydana geldi: ilki 9 Kasım’da, ikincisi ise 10 Kasım sabahı gerçekleşti. Her iki patlamanın da Dünya yönüne plazma parçacıkları savurduğu bildirildi. Buna koronal kütle atımı (CME) adı veriliyor.

9 Kasım’daki X1.7 düzeyindeki patlama, TSİ 09.30 civarında zirveye ulaştı ve güçlü bir (R3) seviye radyo kesintisine yol açtı. Aynı zamanda Dünya’ya yönelen bir CME oluşturdu. Bu atımın, 11-12 Kasım tarihlerinde Dünya’nın manyetik alanını etkilemesi bekleniyor.

Ayrıca 7 Kasım’da gerçekleşen bir başka CME’nin de 10 Kasım’da Dünya’yı kısmen “sıyırabileceği” tahmin ediliyor.

FIRTINA UYARISI: KESİNTİLERE YOL AÇABİLİR

Bu gelişmeler üzerine ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi (NOAA), 10 Kasım için G1 (hafif) ve 11-12 Kasım için G2 (orta düzey) jeomanyetik fırtına uyarısı yayımladı.

Bu tür fırtınalar, uydu sistemlerinde ve elektrik şebekelerinde geçici kesintilere yol açabilir; aynı zamanda kuzey ışıklarını (aurora) daha güney enlemlerde görülmesine yol açabilir.

EN AZ İKİ CME DÜNYAYA İLERLİYOR

10 Kasım sabahı aynı bölgeden kaynaklanan ikinci bir X1.2 düzeyinde patlama daha tespit edildi. TSİ 11.20’de zirve yapan bu patlama da Dünya yönüne yeni bir CME gönderdi.

Şu anda Dünya’ya doğru hareket eden en az iki CME mevcut. Bunlardan İlki, 7 Kasım’daki patlamadan kaynaklanıyor ve bu akşam Dünya’yı hafifçe etkileyeceği düşünülüyor.

İkincisi, 9 Kasım X1.7 patlamasından doğan CME olup 11-12 Kasım civarında gezegene ulaşması bekleniyor.

Uzmanlar, 10 Kasım’daki X1.2 patlamasına bağlı üçüncü, muhtemelen daha büyük bir CME’nin de Dünya’ya yönelmiş olabileceğini belirtiyor.

NASA’nın SOHO ve STEREO uzay araçlarından gelen yeni görüntüler inceleniyor; hız ve yön analizi tamamlandığında tahminlerin güncellenmesi bekleniyor.

İlk modeller, bu üçüncü CME’nin de 12 Kasım civarında Dünya’ya çarpabileceğini gösteriyor.

X SINIFI PATLAMA NEDİR?

Güneş patlamaları, Güneş’in manyetik alanında biriken enerjinin aniden boşalmasıyla oluşan şiddetli radyasyon patlamaları. Bu enerji, uzaya yüksek hızda radyasyon ve yüklü parçacıklar fırlatıyor ve bunlar Dünya’ya yöneldiğinde iletişim sistemlerinde bozulmalara neden olabiliyor.

X sınıfı patlamalar, bu olayların en güçlü kategorisi. “X” harfinin yanındaki sayı, patlamanın şiddetini gösteriyor; örneğin X2 patlaması, X1’in iki katı enerjiye sahip.

Uzmanlara göre önümüzdeki birkaç gün boyunca Güneş’in yüksek enerjili etkinliği devam ederse, Dünya genelinde parlak kuzey ışıkları ve olası manyetik fırtınalar yaşanabilir.