Güneş 17 yıllık uykusundan uyanıyor

Son 17 yılda tüm işaretler Güneş’in uzun süreli düşük aktivite dönemine girdiğini gösteriyordu. Ancak yeni bir araştırmaya göre yıldızımız, beklentileri alt üst edebilir.

Son 17 yılda Güneş giderek daha durgun hale geldi. Bu durum, uzun süredir azalan Güneş döngülerini inceleyen bilim insanlarını şaşırtıyordu.

Uzmanlar, Güneş’in 1830’larda görülen türden yeni bir “büyük minimum” dönemine girdiğini düşünüyordu. Ancak son veriler bu beklentiyi tersine çevirdi.

1980’lerden itibaren Güneş’in etkinliği azalmaya başlamış, her 11 yıllık Güneş döngüsünde daha az leke, daha az alev ve koronal kütle atımı (uzaya savrulan parçacıklar) gözlemlenmişti. 2008 yılı ise bu sürecin en düşük noktasıydı.

"BÜYÜK SÜRPRİZ"

NASA Jet İtki Laboratuvarı'ndan Jamies Jasinski, Space'e yaptığı açıklamada, “Tüm işaretler Güneş’in uzun süreli düşük aktivite dönemine girdiğini gösteriyordu. Bu nedenle trendin tersine dönmesi büyük bir sürpriz oldu. Güneş yavaş yavaş uyanıyor” dedi.

Jasinski’nin liderliğinde yapılan araştırma, farklı görevlerden elde edilen Güneş ve Güneş rüzgarı verilerini derledi. Bulgulara göre 2008’den bu yana tüm göstergelerde artış yaşandı.

Bu süreçte Güneş rüzgarı hızı yüzde 6, yoğunluğu yüzde 26, sıcaklığı da 29 arttı. Güneş rüzgarının taşıdığı manyetik alan gücü ise yüzde 31 yükseldi.

JEOMANYETİK FIRTINALAR

Bu artış, Güneş’in manyetik etkinliğinin yeniden güçlendiğini gösteriyor. Ancak beraberinde jeomanyetik fırtınalar, koronal kütle atımları ve radyasyon patlamaları da geliyor.

Bu durum özellikle de yörüngedeki uydular, uzay istasyonları ve astronotlar için ciddi riskler oluşturuyor.

Bilim insanları, Güneş’in neden yeniden bu kadar aktif hale geldiğini henüz bilmiyor.

Tarihte benzer gizemler yaşanmıştı. 1645-1715 yılları arasındaki “Maunder Minimumu” olarak bilinen dönemde Güneş üzerinde sadece 50 civarında leke gözlemlenmişti.

Aynı dönem, Avrupa’da “Küçük Buz Çağı” olarak bilinen olağanüstü soğuk kışlara denk gelmişti. Ancak uzmanlar, bu soğuma ile Güneş’in aktivitesindeki düşüş arasında doğrudan bir ilişki kurmakta temkinli. Araştırmacılar, Güneş’in 11 yıllık manyetik döngülerini anlamakta epey ilerlemiş olsa da uzun vadeli eğilimlerin hâlâ öngörülemez olduğunu vurguluyor.

Jasinski, “Kısa döngüleri anlamış durumdayız, ancak uzun vadeli değişimler konusunda hâlâ çok fazla bilinmeyen var” ifadelerini kullandı. Yeni çalışma, hakemli bilimsel dergi Astrophysical Journal Letters'ta yayınlandı.