Bu ilaç kanınızı sivrisinekler için zehirli hale getiriyor!

Nitisinon, doğal olarak Avustralya şişe fırçası bitkisinde bulunan bir toksinden türetilmiş bir ilaç. Başlangıçta tarım ilacı olarak tasarlanan bu madde, daha sonra tirozin metabolizmasını etkileyen tirozinemia tip I ve alkaptonüri gibi nadir hastalıkların tedavisinde kullanılmaya başlandı. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), ilacı 2002 yılında onayladı.

Ancak aynı mekanizma, kan emen sivrisinekler için ölümcül bir tuzak. Nitisinon, sivrisineklerin kandan aldığı proteini sindirmesi için gerekli bir enzimi bloke ediyor. Bu da sindirim sistemlerini adeta tıkayarak birkaç saat içinde ölümlerine yol açıyor. 

TEMASLA DA ÖLDÜRÜYOR

Popsci'ye göre 2025’te Parasites & Vectors dergisinde yayımlanan yeni çalışmada, sivrisinekler nitisinonla kaplanmış yüzeylere konduklarında da benzer şekilde felç geçirip öldü. İlginç biçimde, aynı sınıftaki diğer dört kimyasal aynı etkiyi göstermedi. Araştırmacılar, nitisinonun sivrisineklerin ayaklarından nasıl emildiğini ve bu sürecin neden böylesine etkili olduğunu hâlâ tam olarak çözemedi. 

DİRENÇLİ TÜRLERE KARŞI UMUT

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, sıtmanın yaygın olduğu ülkelerin yüzde 90’ından fazlasında en az bir böcek ilacına dirençli sivrisinekler tespit edilmiş durumda. Bazı bölgelerde bu oran yüzde 30’lara ulaşıyor. Her yıl yaklaşık 263 milyon insan sıtmaya yakalanıyor ve 600 bin kişi hayatını kaybediyor.

Nitisinonun yalnızca kan yoluyla değil, yüzey temasıyla da etkili olması; cibinlikler, yatak örtüleri veya pencerelere uygulanabilecek yeni koruma yöntemlerinin önünü açabilir. Araştırma ekibinden Lee Haines, “İlacı bu kadar çok yönlü kullanabilmek, özellikle dirençli sivrisineklerin yaygın olduğu bölgelerde halk sağlığı için oyun değiştirici olabilir” dedi.