Bilim insanları “daha sade” genetik koda sahip yapay bakteri üretti

Yeni bakteri, Syn57 adı verilen sentetik bir Escherichia coli türü. Doğadaki tüm canlılar, yaşamın “dilini” oluşturan 64 üç harfli kodon ile çalışıyor. Ancak Syn57, bu sistemin yalnızca 57 kodonunu kullanarak yaşamını sürdürüyor. Bu, bugüne kadar elde edilen en “az kodonlu” canlı.

101 BİN GENETİK DEĞİŞİKLİK

Doğal canlılarda pek çok kodon aynı amino asidi üretmek için tekrar ediyor. Yani aslında “fazlalık” taşıyor. Araştırmacılar, Syn57’yi tasarlarken bu tekrarları temizledi. Bunun için bakteri genomunda 101 binden fazla değişiklik yapıldı. Kodonların büyük kısmı bilgisayar ortamında yeniden tasarlandı, ardından küçük parçalar halinde gerçek bakterilere aktarılarak tüm genom adım adım birleştirildi.

Sonuç: Daha önce 61 kodona indirilen rekor, Syn57 ile 57’ye kadar düşürüldü.

VİRÜSLERE KARŞI DİRENÇLİ OLABİLİR

Bilim insanlarına göre bu sadeleştirme yalnızca bir mühendislik başarısı değil, aynı zamanda büyük fırsatlar sunuyor. Boşalan kodonlar, ileride yeni işlevler için kullanılabilecek. Böylece doğada bulunmayan yeni amino asitler ve onlardan üretilmiş yapay polimerler geliştirmek mümkün olabilir.

Üstelik Syn57’nin bu “doğal olmayan” genetik dili, virüsler tarafından okunamıyor. Normalde virüsler, bakterilerin protein üretim sistemine sızarak çoğalıyor. Ancak Syn57 bu tür saldırılara karşı bağışıklık kazanabilir. Bu durum, endüstriyel ölçekte bakteri üretiminde yaşanan büyük kayıpları önleyebilir.

ÇEVREYE YAYILMA RİSKİ DÜŞÜK

Araştırmacılar ayrıca Syn57’nin, genetik bilgisini doğal canlılara aktaramayacağını, yani çevreye “kaçma” ihtimalinin de çok düşük olduğunu belirtiyor. Bu da genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) yönelik kaygıları azaltabilecek bir gelişme.

Çalışmanın yazarlarından sentetik biyolog Wesley Robertson, “Zaman zaman tıkandığımızı düşündük ama sonunda bu noktaya gelebildik. Bu başarı, yaşamı tamamen yeni bir genetik alana taşıyor,” diye konuştu.