Antarktika'da kaybolan robot, korkutan verilerle döndü
Avustralya’nın ulusal bilim kurumu CSIRO tarafından Antarktika’da yürütülen bir araştırma, beklenmedik bir aksilik sayesinde çığır açıcı sonuçlar doğurdu.
Okyanus verileri toplamak üzere Totten Buzulu’na gönderilen serbest dolaşan bir deniz robotu, akıntılara kapılarak rotasından saptı ve aylarca kayıp sanıldı. Ancak robot, dokuz ay sonra geri döndüğünde, bilim insanlarının daha önce hiç erişemediği son derece değerli verilerle ortaya çıktı.
BUZULLARIN ALTINA SÜRÜKLENDİ
Tuzluluk ve sıcaklık sensörleriyle donatılan robot, normalde her 10 günde bir su yüzeyine çıkarak verilerini uydulara göndermek üzere tasarlanmıştı. Ancak akıntılar, robotu Denman Buzulu ve Shackleton Buz Sahanlığı’nın altına, gözlemin neredeyse imkansız olduğu bir bölgeye sürükledi.
Bilim ekibi robotun sonsuza kadar kaybolduğunu düşünürken, cihaz buzun altından çıkarak yeniden sinyal verdi. Bu süreçte robot, deniz tabanından buz sahanlığının altına kadar sıcaklık ve tuzluluk ölçümleri yapmayı sürdürdü; ancak yüzeye çıkamadığı için konumu uzun süre tespit edilemedi.
EŞSİZ BİR İLK
Robot, görev süresi boyunca 195 ayrı veri profili topladı. Buz sahanlığına çarptığı anlarda ölçtüğü derinlik verileri, uydu görüntüleriyle karşılaştırılarak robotun izlediği rota sonradan yeniden oluşturuldu. Bu sayede bilim insanları, ölçümlerin tam olarak hangi noktalardan geldiğini belirleyebildi.
Bu çalışma, Doğu Antarktika’daki bir buz sahanlığının altından alınan ilk doğrudan okyanus ölçümleri olarak bilim tarihine geçti.
ASIL TEHLİKE DENMAN BUZULU'NDA
Elde edilen veriler, Shackleton Buz Sahanlığı’nın şimdilik sıcak su tehdidi altında olmadığını gösterdi. Ancak Denman Buzulu’nun altında, buzun erimesine neden olan ılık deniz suyu bulunduğu tespit edildi.
Uzmanlara göre Denman Buzulu’nun tamamen erimesi, küresel deniz seviyelerinin yaklaşık 1,5 metreye (5 feet) kadar yükselmesine yol açabilir. Bu da dünyanın birçok kıyı bölgesini kalıcı olarak su altında bırakabilecek bir senaryo anlamına geliyor.
KAZA FIRSATA DÖNÜŞTÜ
Araştırmacılar, başlangıçta bir hata gibi görünen bu olayın, Antarktika araştırmaları açısından büyük bir şans olduğu görüşünde. Daha önce hiç incelenmemiş bölgelerden alınan bu veriler, iklim değişikliğinin buzullar üzerindeki etkisini anlamada kritik rol oynuyor.
Robotun zorlu koşullarda aylarca çalışabilmesi, gelecekte daha fazla otonom deniz aracının Antarktika’nın en ulaşılmaz noktalarına gönderilmesinin önünü açabilir.
Söz konusu veriler, Aralık 2025’te Science Advances dergisinde yayımlanan “Denman ve Shackleton Buz Sahanlıkları Altında Okyanus Dolaşımı ve Buz-Okyanus Etkileşimi” başlıklı bilimsel makaleyle literatüre kazandırıldı.